انواع دستگاه گنج یاب و تفاوت ها و شباهت های آنها

سوالی که ممکن است برای هر کس کاوشگران تازه وارد به دنیای گنج یابی و دفینه یابی پیش می آید این است که انواع دستگاه گنج یاب چیست و کاربرد هر یک کدام است. در ابتدا باید متذکر شویم که در یک دسته بندی کلی انواع دستگاه گنج یاب را به دو دسته گنج یاب تصویری گنج یاب بوقی تقسیم می کنند. همانطور که از نام آن ها پیداست دستگاه گنج یاب تصویری قادر به ارائه تصویر از محیط کاوش به صورت دو بعدی و یا سه بعدی می باشد اما دستگاه بوقی به محض پیدا کردن یک هدف از سیستم صوتی استفاده و به اپراتور هشدار می دهد و بلندی هر بوق و نوع آن مشخص کننده نوع هدف و عمق آن می باشد.

به صورت کلی دستگاه گنج یاب به دستگاهی گفته می شود که قادر است تا فلزات با ارزش را از فلزات بی ارزش جدا کرده و به اپراتور هشدار دهد و همین امر جداسازی تفاوت آن با فلزیاب های معمولی می باشد. پس از آن دسته بندی کلی می توان انواع دستگاه گنج یاب را به تفکیک سیستم کارکرد هر یک دسته بندی کرد. گنج یاب های پالسی (PI) ، گنج یاب های فرکانس پایین (VLF) و گنج یاب های BFO از اصلی ترین دسته گنج ها میباشند.

سیستم کارکرد در گنج یاب های VLF :

در گنج یاب های VLF از دو کویل متفاوت استفاده میشود :

سیم پیچ فرستنده ( Transmitter coil ) : این سیم پیچ بیرونی ترین قسمت کویل است که یک دسته از سیم های به هم تنیده شده است و توسط آن فرکانس یکبار به یک جهت و بار دیگر به جهت دیگر فرستاده میشود و این عمل هزاران بار در یک ثانیه انجام میشود.

سیم پیچ دریافت کننده (Receiver coil ) : این قسمت در زیر سیم پیچ فرستنده قرار دارد و به مانند یک انتن عمل میکند و فرکانس بازگشتی از اهداف زیر زمین را دریافت میکند.

فرکانس های فرستاده شده از طریق سیم پیچ فرستنده یک میدان مغناطیسی ایجاد میکند ( به مانند اتفاقی که در یک موتور الکتریکی اتفاق می افتد ). قطبش این میدان مغناطیسی عمود بر سیم پیچ است و هر موقع که به جسمی دارای میدان مغناطیسی برخورد میکند سبب میشود تا فرکانس های بازگشتی از زمین ضعیف شوند. جهت میدان مغناطیسی جسم به سمت بالا حرکت میکند و مخالف جهت میدان مغناطیسی کویل است. سیم پیچ دریافت کننده کاملا در مقابل میدان مغناطیسی ای که سیم پیچ فرستنده تولید میکند عایق است ولی در برابر میدان مغناطیسی ای که هدف درون زمین ایجاد کرده عایق نیست. فلزیاب ها میتوانند عمق هدف را با توجه به قدرت میدان مغناطیسی هدف تخمین بزنند.

سیستم کارکرد در گنج یاب های PI :

برخلاف سیستم های VLF این دستگاهها ممکن است که از یک کویل هم به عنوان فرستنده و هم گیرنده استفاده کنند یا ممکن است که دارای دو و یا سه کویل باشند که به صورت همزمان کار میکنند. این تکنولوژی سبب میشود تا پالس های کوتاهی از جریان از طریق سیم پیچ ارسال شوند. هر پالس یک میدان مغناطیسی مشخص تولید میکند. وقیتی که پالس ها تمام میشوند میدان مغناطیسی قطبش را عوض میکند و به صورت ناگهانی فروکش میکند. این عمل منجر به یک اسپیک شاخص و مشخص میشود که برای چند میکرو ثانیه طول میکشد و باعث جریان دیگری از طریق کویل میشود. این جریان پالس منعکس شده (Reflected Pulse) نامیده میشود که بسیار کوتاه است(چیزی در حدود ۳۰ میکروثانیه). سپس این فرآیند تکرار میشود. اگر فلزیاب پالسی بر روی هدف قرار بگیرد ، این پالس ها باعث ایجاد یک یک میدان مغناطیسی مخالف در هدف میشود. وقتی میدان مغناطیسی هدف به دلیل پالس منعکس شده فروکش میکند ، این میدان مغناطیسی مدت زمان بیشتری طول میکشد تا کاملا ناپدید شود.

در فلزیاب های پالسی ، میدان مغناطیسی اهداف اثر اکو خود را بر روی پالس های منعکس شده قرار میدهند و باعث میشوند که کسر بیشتری از آنچه که بدون آنها باید باشند طول بکشند. یک مدار نمونه گیری (Sampling Circuit) در فلزیاب استفاده میشود تا طول پالس های منعکس شده را اندازه گیری کند و با مقایسه آن با طول حداکثری ، این مدار میتواند بفهمد که آیا میدان مغناطیسی دیگری بر روی پالس های منعکس شده اثر گذاشته است یا نه و اگر فروکش کردن پالس منعکس شده چند میکرو ثانیه بیشتر از حد نرمال باشد احتمالا یک فلز بر روی انها تاثیر گذاشته است.

سیستم کارکرد در گنج یاب های BFO :

در سیستم های BFO دو سیم پیچ وجود دارد. یک سیم پیچ بزرگ در سر فلزیاب و یک سیم پیچ کوچک در جعبه کنترل. هر سیم پیچ به یک اسیلاتور (Oscillator) که هزاران پالس از جریان در ثانیه تولید میکند وصل است. فرکانس این پالس ها اندکی بین این دوکول متفاوت است. هنگام عبور پالس ها از هرکدام از این کویل ها ، کویل امواج رادیویی (Radio Waves) تولید میکند. یک رسیور کوچک موجود در جعبه کنترل این امواج رادیویی را دریافت میکند و با توجه به تفاوت میان فرکانس ها یک سری از بوق های صوتی تولید میکند. اگر سیم پیچ قرار گرفته در سر فلزیاب برروی یک فلز قرار بگیرد میدان مغناطیسی جسم مدفون با امواج رادیویی تولید شده توسط سیم پیچ سر فلزیاب تداخل پیدا میکند و در صورت تفاوت در فرکانس سیم پیچ سر فلزیاب با سیم پیچ داخل جعبه کنترل، صدای هشدار و مدت زمان آن تغییر می یابد.

انواع دستگاه گنج یاب بر اساس قیمت

دستگاههای گنج یاب بر اساس قیمت به دو دسته متوسط و گرانقیمت تقسیم بندی می شوند که با توجه به ویژگی ها و قابلیت های هر یک و همچنین کشور سازنده تعیین می شود. توجه به این نکته ضروری است که هر دستگاه گران قیمتی دارای کیفیت مطلوب نیست و عکس این قضیه نیز صادق می باشد. برای آگاهی از قیمت انواع دستگاه گنج یاب بر روی این لینک کلیک کنید.