انواع دستگاه گنج یاب و کاربرد هریک

انواع دستگاه گنج یاب

انواع دستگاه گنج یاب

به صورت کلی دستگاه گنج یاب به دستگاهی گفته می شود که قادر است تا فلزات با ارزش را از فلزات بی ارزش جدا کرده و به اپراتور هشدار دهد و همین امر جداسازی تفاوت آن با فلزیاب های معمولی می باشد. سوالی که ممکن است برای هر کاوشگر تازه وارد به دنیای گنج یابی و دفینه یابی پیش آید این است که انواع دستگاه گنج یاب چیست و کاربرد هر یک کدام است؟ در ابتدا باید متذکر شویم که در یک دسته بندی کلی انواع دستگاه گنج یاب را به دو دسته گنج یاب تصویری و گنج یاب بوقی تقسیم می کنند. همانطور که از نام آن ها پیداست دستگاه گنج یاب تصویری قادر به ارائه تصویر از محیط کاوش به صورت دو بعدی و یا سه بعدی می باشد اما دستگاه بوقی به محض پیدا کردن یک هدف از سیستم صوتی استفاده و به اپراتور هشدار می دهد و بلندی هر بوق و نوع آن مشخص کننده نوع هدف و عمق آن می باشد.

انواع دستگاه گنج یاب نوع دیگر، دسته بندی بر اساس سیستم کارکرد است. بر اساس سیستم کارکرد دستگاه ها به سه دسته ی گنج یاب های پالسی (PI) ، گنج یاب های فرکانس پایین (VLF) و گنج یاب های BFO تقسیم میشوند. که در ادامه به معرفی و بررسی هرکدام میپردازیم:

گنج یاب های فرکانس خیلی پایین(VLF):

فلزیاب های فرکانس بسیار پایین (VLF) یکی از رایج ترین تکنولوژی های فلزیابی است. در فلزیاب های VLF، دو سیم پیچ مجزا وجود دارد: سیم پیچ فرستنده و سیم پیچ گیرنده. جریان برق با فرکانس 6.6 کیلوهرتز در سیم پیچ فرستنده جریان دارد. این جریان، میدان الکترومغناطیسی به سمت پایین ایجاد می کند. فلزاتی که در این میدان قرار می گیرند، بخاطر خاصیت القای الکترومغناطیسی از خود میدان مغناطیسی ضعیفی تولید می کنند. سیم پیچ گیرنده این سیگنال ها را دریافت می کند و پس از تقویت به جعبه کنترل می دهد تا سیگنال ها در انجا تجزیه و تحلیل شوند. فلزیاب بطور تقریبی با توجه به قوی یا ضعیف بودن میدان القایی می تواند تشخیص دهد که فلز در چه عمقی از زمین قرار دارد.

سیم پیچ فرستنده (Transmitter coil):

این سیم پیچ بیرونی ترین قسمت کویل است که یک دسته از سیم های به هم تنیده شده است و توسط آن فرکانس یکبار به یک جهت و بار دیگر به جهت دیگر فرستاده میشود و این عمل هزاران بار در یک ثانیه انجام میشود.

سیم پیچ دریافت کننده (Receiver coil): 

این قسمت در زیر سیم پیچ فرستنده قرار دارد و به مانند یک انتن عمل میکند و فرکانس بازگشتی از اهداف زیر زمین را دریافت میکند.

فرکانس های فرستاده شده از طریق سیم پیچ فرستنده یک میدان مغناطیسی ایجاد میکند ( به مانند اتفاقی که در یک موتور الکتریکی اتفاق می افتد ). قطبش این میدان مغناطیسی عمود بر سیم پیچ است و هر موقع که به جسمی دارای میدان مغناطیسی برخورد میکند سبب میشود تا فرکانس های بازگشتی از زمین ضعیف شوند. جهت میدان مغناطیسی جسم به سمت بالا حرکت میکند و مخالف جهت میدان مغناطیسی کویل است. سیم پیچ دریافت کننده کاملا در مقابل میدان مغناطیسی ای که سیم پیچ فرستنده تولید میکند عایق است ولی در برابر میدان مغناطیسی ای که هدف درون زمین ایجاد کرده عایق نیست. فلزیاب ها میتوانند عمق هدف را با توجه به قدرت میدان مغناطیسی هدف تخمین بزنند.

مزایا و معایب دستگاه های VLF

دستگاه های فلزیاب VLF یکی از رایج ترین تکنولوژی های فلزیابی هستند. در ادامه، معایب و مزایای اصلی این دستگاه ها را بررسی می کنیم:

معایب:

  1. عمق کاوش: به صورت کلی عمق کاوش با دستگاه های فلزیاب VLF کمتر از دستگاه های فلزیاب پالسی است.
  2. تداخل با فلزات دیگر: در صورت وجود فلزات دیگر در محیط، ممکن است دستگاه به نویز آنها حساس شود که می‌تواند دقت جستجو را کاهش دهد. با توجه به ماهیت تکنولوژی به کار رفته این مورد در دستگاه های VLF بیشتر از انواع دیگر است.
  3. وزن و حمل‌ونقل: برخی از مدل‌های VLF نسبتاً سنگین هستند و در صورت نیاز به حمل‌ونقل طولانی ممکن است مشکل‌ساز باشند.
  4. عدم تشخیص صحیح فلزات در زمین های معدنی : در زمین هایی که مقدار کانی های معدنی زیاد تر است، دستگاه های VLF نمی‌توانند به دقت فلزاتی مانند طلا و نقره را تشخیص دهند.
  5. خطا در تشخیص فلزات در عمق بالا: در عمق‌های بیشتر از یک متر، دستگاه های VLF نمی‌توانند به دقت فلزات را تشخیص دهند و بهتر است تا از دستگاه پالسی استفاده شود.

مزایا:

  1. اطمینان بالا در تشخیص فلزات با ارزش: این دستگاه ها به دقت فلزات کمیاب مانند طلا و نقره را در عمق زیر یک متر تشخیص میدهند و اگر به عمق بالایی نیاز ندارید اطمینان و دقت این دستگاه ها از دستگاه های پالسی بیشتر است.
  2. سیستم تفکیک بهتر: این دستگاه ها می توانند به دقت فلزات با ارزش مانند طلا، نقره و مس را تشخیص دهند و  از درصد خطای بسیار پایینتری در این مورد بهره مند هستند.
  3. دقت بهتر در تشخیص آلیاژ ها: دقت این دستگاه ها در تشخیص صحیح آلیاژ ها مانند برنج و برنز و مفرغ در مقایسه با دیگر سیستم ها بیشتر است.
  4. قیمت پایینتر: این دستگاه ها به دلیل داشتن تولید کننده های زیادتر و همچنین ماهیت تکنولوژی به کار رفته دارای قیمتی پایینتر از سایر مدل ها هستند.

underground_metal_detectorگنج یاب های پالسی (PI):

برخلاف سیستم های VLF این دستگاهها ممکن است که از یک کویل هم به عنوان فرستنده و هم گیرنده استفاده کنند یا ممکن است که دارای دو و یا سه کویل باشند که به صورت همزمان کار میکنند. این تکنولوژی سبب میشود تا پالس های کوتاهی از جریان از طریق سیم پیچ ارسال شوند. هر پالس یک میدان مغناطیسی مشخص تولید میکند. وقیتی که پالس ها تمام میشوند میدان مغناطیسی قطبش را عوض میکند و به صورت ناگهانی فروکش میکند. این عمل منجر به یک اسپیک شاخص و مشخص میشود که برای چند میکرو ثانیه طول میکشد و باعث جریان دیگری از طریق کویل میشود. این جریان پالس منعکس شده (Reflected Pulse) نامیده میشود که بسیار کوتاه است(چیزی در حدود ۳۰ میکروثانیه). سپس این فرآیند تکرار میشود. اگر فلزیاب پالسی بر روی هدف قرار بگیرد ، این پالس ها باعث ایجاد یک یک میدان مغناطیسی مخالف در هدف میشود. وقتی میدان مغناطیسی هدف به دلیل پالس منعکس شده فروکش میکند ، این میدان مغناطیسی مدت زمان بیشتری طول میکشد تا کاملا ناپدید شود.

در فلزیاب های پالسی ، میدان مغناطیسی اهداف اثر اکو خود را بر روی پالس های منعکس شده قرار میدهند و باعث میشوند که کسر بیشتری از آنچه که بدون آنها باید باشند طول بکشند. یک مدار نمونه گیری (Sampling Circuit) در فلزیاب استفاده میشود تا طول پالس های منعکس شده را اندازه گیری کند و با مقایسه آن با طول حداکثری ، این مدار میتواند بفهمد که آیا میدان مغناطیسی دیگری بر روی پالس های منعکس شده اثر گذاشته است یا نه و اگر فروکش کردن پالس منعکس شده چند میکرو ثانیه بیشتر از حد نرمال باشد احتمالا یک فلز بر روی انها تاثیر گذاشته است.

دستگاه های فلزیاب پالسی یکی از محبوب ترین دستگاه های فلزیابی هستند. در ادامه، پنج مزیت و پنج معایب اصلی این دستگاه ها را بررسی می کنیم:

مزایا:

  1. عمق کاوش بیشتر: دستگاه های پالسی می توانند به عمق بیشتری از سایر دستگاه ها دسترسی پیدا کنند و اهداف را تشخیص دهند.
  2. عملکرد بهتر در زمین های دارای مواد معدنی و زباله های فلزی: ماهیت کارکرد این دستگاه ها سبب میشود تا در زمین هایی که دارای مقدار زیادی از زباله های فلزی و همچنین مواد معدنی هستند با ثبات تر کار کنند و خطای کمتری داشته باشند.

معایب:

  1. مصرف باطری زیاد: دستگاه های پالسی مصرف باطری بالایی دارند و همین عامل سبب میشو تا نتوان با آنها ساعت های بسیار زیادی کاوش کرد.
  2. تفکیک ضعیف تر: دستگاه های پالسی در تفکیک کردن فلزات از یکدیگر راندمان پایین تری نسبت به فلزیاب های فرکانس پایین دارند.
  3. حساسیت پایین تر به قطعات کوچکتر: دستگاه های پالسی نسبت به  قطعات کوچک طلا، مس و نقره حساسیت پایین تری دارند و ممکن است توسط آنها نادیده گرفته شوند.

Pulse-Induction-metal-detectorsگنج یاب های BFO :

این سیستم یکی از ساده ترین و قدیمی ترین تکنولوژی های مورد استفاده در صنعت فلزیاب است که شناخت و بررسی ان برای خوانندگانی که قصد اشنایی با فلزیاب ها را دارند، از نخستین گام های مطالعه در این حوزه است. فلزیاب های BFO از دو نوسان ساز امواج رادیویی استفاده می کند که در فرکانس های نزدیک به هم تنظیم می شوند. اولین نوسان ساز، نوسان ساز جستجوگر نام دارد و دیگری، نوسان ساز مبنا نام دارد. خروجی این دو نوسان ساز به یک ترکیب کننده ارسال می گردد که فرکانس های مختلف حاصل از برایند فرکانس ها را ساخته و سیگنالی را ارائه می دهد. اگر چه سیستم BFO مدت هاست در کارخانجات صنعتی منسوخ شده است اما همچنان سادگی و ارزان قیمت بودن ان ها نظر بسیاری از کاربران را جلب می کند.

در سیستم های BFO دو سیم پیچ وجود دارد. یک سیم پیچ بزرگ در سر فلزیاب و یک سیم پیچ کوچک در جعبه کنترل. هر سیم پیچ به یک اسیلاتور (Oscillator) که هزاران پالس از جریان در ثانیه تولید میکند وصل است. فرکانس این پالس ها اندکی بین این دوکول متفاوت است. هنگام عبور پالس ها از هرکدام از این کویل ها ، کویل امواج رادیویی (Radio Waves) تولید میکند. یک رسیور کوچک موجود در جعبه کنترل این امواج رادیویی را دریافت میکند و با توجه به تفاوت میان فرکانس ها یک سری از بوق های صوتی تولید میکند. اگر سیم پیچ قرار گرفته در سر فلزیاب برروی یک فلز قرار بگیرد میدان مغناطیسی جسم مدفون با امواج رادیویی تولید شده توسط سیم پیچ سر فلزیاب تداخل پیدا میکند و در صورت تفاوت در فرکانس سیم پیچ سر فلزیاب با سیم پیچ داخل جعبه کنترل، صدای هشدار و مدت زمان آن تغییر می یابد. در ادامه، مزایا و معایب دستگاه های فلزیاب BFO را بررسی می کنیم:

مزایا:

  1. قیمت ارزان: فلزیاب های BFO از نظر قیمتی از دیگر دستگاه های فلزیاب ارزان تر هستندو همین عامل سبب شده است تا هنوز از فروش قابل قبولی برخوردار باشند.
  2. سادگی کارکرد: دستگاه های فلزیاب BFO از نظر ساختاری بسیار ساده هستند و همین عامل سبب شده است تا کار با آنها نیز به همین میزان ساده و جدا از هرگونه پیچیدگی باشد.

معایب:

  1. عدم تفکیک فلزات: متاسفانه بیشتر این دستگاه ها قابلیت تفکیک فلزات با ارزش از بی ارزش را ندارند و این خود چالشی بزرگ برای کاوشگران است.
  2. عمق کاوش پایین: عمق کاوش با دستگاه های BFO کمتر از دستگاه های فلزیاب پالسی و VLF است و بیشتر در محیط های صنعتی برای پیدا کردن فلزات و سیم های زیر زمین استفاده میشود.
  3. نویز و خطای بالا: در صورت وجود فلزات دیگر در محیط و همچنین مقدار زیاد کانی های فلزی، این دستگاه ها دارای نویز و تداخل زیادی هستند که می‌تواند دقت جستجو را کاهش دهد.
  4. حساسیت پایین: دستگاه های فلزیاب BFO نسبت به قطعات کوچک فلزاتی همچون طلا حساسیت پایین تری دارند و در بسیاری از موارد قابلیت کشف آنها را ندارند.
  5. وزن و حمل‌ونقل: این دستگاه ها نسبتاً سنگین هستند و در صورت نیاز به حمل‌ونقل طولانی و یا نیاز به ساعت های طولانی کاوش ممکن است مشکل‌ساز باشند و خستگی اپراتور را در پی داشته باشند.

انواع دستگاه گنج یاب بر اساس قیمت

دستگاههای گنج یاب بر اساس قیمت به سه دسته فلزیاب ارزان قیمت، متوسط و گرانقیمت تقسیم بندی می شوند که با توجه به ویژگی ها و قابلیت های هر یک و همچنین کشور سازنده تعیین می شود. توجه به این نکته ضروری است که هر دستگاه گران قیمتی دارای کیفیت تضمینی نیست و عکس این قضیه نیز صادق می باشد.

فلزیاب ارزان قیمت دستگاهی است که با استفاده از فناوری های الکترونیکی و سنسورهای مختلف، قادر به کشف معادن، سکه های باارزش، آثار باستانی و سایر گنجینه های پنهان میباشد. این دستگاه ها به کاربران امکان می دهند به صورت دقیق محل حضور این گنجینه ها را شناسایی کنند و از فناوری های مختلفی همچون رادار، سنسورهای مغناطیسی، سنسورهای الکتریکی و سایر سنسورهای مادون قرمز برای تشخیص اهداف استفاده می کنند و استفاده از انها به علت هزینه کمتر نسبت به  مدل های دیگر بسیار جذاب است.

اما وقتی سخن از پیشرفته ترین دستگاه گنج یاب تصویری به میان است قیمت دیگر نمیتواند پایین باشد و استفاده از تکنولوژی های به روز و سنسور ها و قطعات دقیق و با کیفیت سبب میشود تا قیمتی بالاتر از دستگاه های معمولی داشته باشند. آنها از تلفیق سنسور های مگنومتر و تکنولوژی جی پی آر استفاده میکنند و توانایی ارائه تصاویر سه بعدی و رنگی از محیط کاوش را دارند که کار را برای تصمیم گیری اپراتور بسیار راحت تر میکند. عمق بیشتر و ثبات بالا در انواع زمین های کاوش از دیگر ویژگی های آنهاست که سبب میشود تا قیمتی بالاتر داشته باشند اما برای کاوشگران حرفه ای به دست آوردن این میزان از امکانات و قابلیت ها همیشه بر قیمت اولویت داشته است.

برای آگاهی از قیمت انواع دستگاه گنج یاب بر روی این لینک کلیک کنید

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

keyboard_arrow_up
تماس با واحد فروش