جوغن در دیواره سنگ و مفهوم آن در گنج یابی
برای داشتن یک تفسیر دقیق و قابل اتکا از جوغن در دیواره سنگ ابتدا باید نوع و شکل جوغن را به درستی تشخیص داد و سپس محل قرارگیری آن باید مورد توجه قرار گیرد. جوغن در دیواره سنگ نشان از وجود یک قبر بار دار میباشد. در واقع باید گفت که وقتی جوغن در دیواره سنگ قرار داشته باشد و نه بر روی زمین نشان از وجود یک قبر مهم در نزدیکی دارد. استفاده از یک دستگاه شعاع زن میتواند محل حدودی دفینه را برای شما مشخص کند و سپس با یک دستگاه فلزیاب نقطه زن باید کار را ادامه دهید. توجه داشته باشید که برخی از افراد تحت عنوان کارشناس عنوان میکنند که در مواجهه با یک جوغن فلام مقدار به چپ یا راست حرکت کنید و یا اینکه حتما باید به دنبال فلان نشانه باشید و … کاوشگران عزیز این موارد فقط حدثیات بوده و هیچ مبنای علمی و تجربی ندارد و فقط استفاده از دستگاههای شعاع زن و نقطه زن میتواند شما را در این راه یاری درهد.
ریشه واژه جوغن در طول تاریخ
اقوام هند و اروپایی بنا بر اعتقادات مذهبی و رسومات خود گورهایی مدور و کوچک میساختند و مردگان خود را درون آن دفن میکردند. این قبور حفره مانند ، شباهت زیادی با کاسه و یا هاون داشت و به نظر بسیاری از کارشناسان علامت جوغن از همان زمان برای نماد قبر مورد استفاده قرار گرفته است.البته مشاهدات باستانشناسان نیز موید هم زمانی آغاز بکار گیری نماد جوغن ، برای شناسایی قبور گبریان با این نوع تدفین میباشد. یکی از موارد کاربرد انواع جوغن این بوده که درون آن مواد یا روغن خاصی می ریختند و آتش میزدند و در کنار نور و گرمای آن و چه بسا دود حاصل از آن ، به اجرای مراسم های مذهبی خود می پرداختند. جوغن هایی که بزرگ هستند و عمق زیادی دارند برای جمع آوری آب باران مورد استفاده قرار میگرفتند و معمولا آبخوری حیوانات بوده اند.
جوغن یا جوغان در زبان آریائیان به معنی کاسه می باشد و در بعضی متون نیز جوغان به معنی هاون به کار رفته است. در گنج یابی به انواع سوراخ دست ساز در سنگ اطلاق میشود که دارای اشکال مختلفی از جمله مربع، مستطیل، دایره، لوزی و مثلثی است. در مناطق مختلف کشور با نامها و اسامی مختلفی از آن ها یاد می شود (کاسه سنگ ، پیاله ، فنجان ، گوَن ، جَوَن ، چوگان ، تَلم ، جوقن و …).
انواع جوغن در طول تاریخ
جوغن ها بر اساس اندازه به سه دسته کوچک و متوسط و بزرگ دسته بندی میشوند و همچنین بر اساس عمق به دو دسته کم عمق و عمیق دسته بندی میشوند. از معمول ترین انواع جوغن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جوغن گرد
- جوغن مربعی
- جوغن مستطیلی
- جوغن مثلثی
- جوغن بیضی شکل
- جوغن لوزی شکل
- جوغن های تکی و چند تایی
- جوغن های قرار گرفته در کنار حکاکی های دیگر
اولین معیار در تشخیص انواع جوغن کیفیت است، باید حکاکی ها یکنواخت و اصولی باشد و حتی اگر فرسایش بر روی آنها تاثیر گذاشته باشد، باز هم بتوان دست ساز بودن آن را مشاهده نمود. عمق آنها از ۵ سانت شروع می شود و گاها تا ۳۵ سانتی متر نیز دیده شده است و قطرشان بین ۵ سانتی متر تا ۱ متر هم می باشد.
آیا جوغن در دیواره سنگ نشانه وجود گنج است؟
همه انواع جوغن در دیواره سنگ دارای دفینه نیستند و برای اینکه یک جوغن باردار باشد این سه عنصر باید در نزدیکی جوغن وجود داشته باشد:
- آب
- تپه یا زمین شیب دار به سمتی که خورشید صبح ها بصورت مایل به آن بتابد و تقریبا در تمام طول روز نور خورشید به آنجا تابیده شود.
- منطقه مسکونی قدیمی و تخریب شده و در کل نشانه ای از وجود زندگی در محل
انواع جوغن فقط و فقط نشانه وجود قبر است مگر اینکه نماد های دیگری نیز به همراه آن بکار گرفته شده باشد. برای آشنایی با انواع جوغن و معنی هرکدام میتوانید پست مربوطه را مطالعه کنید. اگر چندین جوغن در کنار هم بر روی دیواره سنگ وجود داشته باشند نشان از وجود یک قبرستان است. سایز این قبرستان میتواند از یک گور خانوادگی تا یک قبرستان بزرگ متغییر باشد. در هر قبری انتظار وجود هدایای ارزشمند را نداشته باشید و بدنبال نشانه های قبر حاکم ، سردار و مقامات بلند پایه و یا گورهای گبری باشید تا احتمال موفقیت شما افزایش پیدا کند.
جوغن دایره ای در دیواره سنگ
مزار در این نوع جوغن ها فاصله ی چندانی با خود حفره دایره ای نداشته و حداکثر در فاصله ۱ تا ۵ متری از آن قرار دارد. اگر حکاکی های کوچک به تنهایی وجود داشته باشند به معنای یک تک مزار می باشند.
جوغن مربعی در دیواره سنگ
ابعاد حکاکی به ما درباره اینکه چگونه مزاری می باشد، اطلاعات می دهد. حکاکی مربع به عمق ۴ – ۵ سانتیمتر، به معنای قبرستان کلیسا می باشد. حکاکی های مربعی در ابعاد کوچکتر به معنای مزار مردی با رتبه بالا می باشد و این مزار ها به شکل گور دخمه و یا قبر اتاقی می باشند. حکاکی مربعی که درونش حکاکی گرد وجود دارد، به طور مستقیم، نشان دهنده قبر اتاقی می باشد.
جوغن مثلثی در دیواره سنگ
در بعضی تمدنها و فرهنگ ها مثلث به عنوان در ورودی استفاده شده است و بهتر است در جهت نوک تیز مثلث جستجو انجام شود. مثلث نمادیست که طبقه کاتبان و حاکمان از آن استفاده میکردند و افراد عادی حق استفاده از آن را نداشتند و نشان از این است که فرد مهمی در آن حوالی دفن شده و افراد مهم نیز دارای مقبره و هدایای با ارزش هستند.در تمدن های بسیار قدیمی از خود مثلث به عنوان درب ورودی استفاده میشده است
کاربرد جوغن در طول تاریخ چه بوده است؟
یکی از موارد کاربرد انواع جوغن این بوده که درون آن مواد یا روغن خاصی می ریختند و آتش میزدند و در کنار نور و گرمای آن و چه بسا دود حاصل از آن ، به اجرای مراسم های مذهبی خود می پرداختند. جوغن هایی که بزرگ هستند و عمق زیادی دارند برای جمع آوری آب باران مورد استفاده قرار میگرفتند و معمولا آبخوری حیوانات بوده اند. جوغن های کوچک و متوسط به صورت کلی به معنای احتمال وجود قبر در نزدیکی آنهاست. اما جوغن های بزرگ که گاها دارای قطری حدود 1 متر میباشد بیشتر برای جمع اوری آب باران و آبخوری حیوانات استفاده میشده اند و معنای وجود قبر ندارند.
بهترین فلزیاب برای کاوش در اطراف جوغن
همانطور که گفته شد جوغن نشانه قبر است و برای کاوش قبر نیاز به یک دستگاه فلزیاب مناسب این فعالیت است. از آنجایی که ساختار قبرهای باستانی از چندین لایه متفاوت تشکیل شده است باید دستگاهی انتخاب شود که قابلیت نفوذ از چندین لایه متفاوت را داشته باشد و بتوان به نتایج حاصله اطمینان کرد. با توجه به جنس خاک ایران که سرشار از کانیهای معدنی است و همین عامل سبب ایجاد اختلال در کار دستگاه فلزیاب میشود بهتر است تا از دستگاه های استفاده کنید که حداکثر سازگاری با جنس خاک ایران را داشته باشند.
درگورستان هر قبر به تناسب شکل و ساختارش روش کاوش مجزایی را می طلبد. لایه نگاری در یک گورستان با توجه به انواع داده ها و رابطه آنها با قبور، شکل قبور و رابطه ی گورستان با محوطه های اطراف آن و با توجه به لایه های قبرستان علاوه بر تیپولوژی اشیاء صورت می گیرد. درگورستان هر گوری دارای یک سازه مجزا بوده و داده های درون آن با رتبه اجتماعی فرد دفن شده درآن متناسب هستند و با آثار سایر قبور همجوار متفاوت می باشند. در انتخاب فلزیاب مناسب کاوش قبر و اطراف جوغن ها فاکتور های زیر مدنظر قرار داده شده است:
- عمق کاوش
- تکنولوژی ساخت
- قدرت تفکیک فلزیاب
- تصویری بودن فلزیاب
- قیمت فلزیاب
- تنظیمات فلزیاب
- تکنولوژی به کار رفته در کویل فلزیاب
با در نظر گرفتن فاکتور های بالا و انجام تست های میدانی در محیط کاوش واقعی دستگاه های زیر به عنوان بهترین دستگاه ها برای کاوش در اطراف جوغن هاست.
جوغن ها از لحاظ جهت دهی به اپراتور
- جوغن های اخباری: به جوغن هایی میگویند که خبر و اطلاعاتی به ما میدهند و در اطراف قبر ها وجود دارند.
- جوغن های انتقالی: جوغنی است که مسافت و جهتی را نشان میدهد و به سمت علائم دیگر راهنمایی میکند. به طور مثال جوغن های ساده و یا جوغن هایی که در اطرافشان علائم داشته باشند.
- جوغن تثبیتی: جوغن هایی که علامت آخر میباشند و هدف در زیرشان و یا اطرافشان قرار دارد.
