آیا خرید و فروش دفینه قانونی است؟
سید محمد عبداللهی رئیس اتحادیه صنف فروشندگان اشیای قدیمی و صنایع دستی با اشاره به غیرقانونی بودن خرید و فروش هرگونه زیرخاکی اظهار کرد: بر اساس قانون، قطعات ارزشمند قدیمی و تاریخی جزو ثروت ملی کشور محسوب میشود و بر همین اساس هرگونه خرید و فروش زیرخاکی و حتی جابجایی آن غیرقانونی و جرم است. وی افزود بیشتر افرادی که تحت عنوان خریدار واقعی زیرخاکی به جویندگان گنج معرفی میشوند کلاهبردار بوده و قصد آنها خارج کردن اشیاء زیر خاکی از ایران است.
خرید و فروش دفینه و زیرخاکی از نظر قانونی در بسیاری از کشورها ممنوع است. دلیل این امر حفظ آثار باستانی و جلوگیری از قاچاق آنها به خارج از کشور است. دفینهها شامل سکههای طلا، جواهرات، ظروف نقرهای، و آثار هنری میشوند که در طول زمانهای گذشته به دلایل مختلفی از جمله حفظ ثروت یا فرار از حملات دشمن، زیر خاک دفن شدهاند. امروزه هر نوع معامله دفینه باید با مجوزهای قانونی انجام شود، اما متأسفانه بازار غیررسمی خرید و فروش دفینه همچنان فعال است. در این بازارها قیمت دفینهها به طور گستردهای متفاوت است و به عواملی مانند ارزش تاریخی، جنس و قدمت دفینه بستگی دارد. نبود ساز و کار قانونی و شفاف برای خرید دفینه و گنج های یافت شده توسط دولت سبب شده است که بسیاری از بزرگترین گنج های ایران به افراد ناشناس فروخته شوند و از کشور خارج شوند.
حکم دینی خرید و فروش گنج
در گنج شرط است که صاحب آن معلوم نباشد، خواه در سرزمین کفار یا در زمین موات (زمینی که مالکی ندارد) و یا در خرابههاى کشورهای اسلامی، و چه اثر اسلام (نشانهای از این که مثلا سکه ها، اسلامی هستند) بر آن باشد یا نه، و در همه این موارد، کسى که آن را پیدا کرده مالک است و (در صورتی که به حد نصاب برسد) باید خمس آن را بدهد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال که حکم پیداکردن گنج و خرید و فروش اشیاء عتیقه چیست؟
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
عنوان اولی در گنج ها آن است که با شرایطی، متعلق به صاحبان زمین و در اراضی مباح متعلق به یابنده آن است ولی هرگاه حکومت به خاطر مصالحی که در عناوین ثانویه می گنجد لازم ببیند که گنج در اختیار بیت المال اسلام قرار گیرد باید مطابق آن عمل شود.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
چنانچه مالک خصوصی نداشته باشد فی نفسه مانعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
طبق موازین شرعی و با شرایطی، گنج از آن پیدا کننده است مگر قانونی بر خلاف این وجود داشته باشد و حاکم اسلامی دستور خاصی داشته باشد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
هر چند یافتن گنج جز پرداخت خمس وظیفه ای برای یابنده ایجاد نمی کند ولی احتیاط واجب آن است که با قوانین کشورها به ویژه کشورهای اسلامی در این مورد مخالفتی نشود.
خریدار واقعی زیرخاکی در ایران چه کسانی هستند؟
در ایران، خرید و فروش زیرخاکیها (اشیاء عتیقه و آثار باستانی) به دلیل اهمیت فرهنگی و تاریخی و همچنین قوانین سختگیرانه، به شدت کنترل و محدود شده است. با این حال، یک خریدار واقعی زیرخاکی معمولاً در گروههای زیر قرار میگیرد:
- کلکسیونرهای خصوصی: افرادی که علاقهمند به آثار تاریخی و باستانی هستند و میخواهند مجموعههای خصوصی خود را گسترش دهند. این افراد معمولاً به طور غیررسمی فعالیت میکنند و به دنبال کسب آثار منحصر به فرد و با ارزش هستند.
- دلالان غیرقانونی: برخی افراد و گروهها به صورت غیرقانونی در خرید و فروش زیرخاکیها فعالیت میکنند. این افراد به دنبال اشیاء باستانی هستند تا آنها را به کلکسیونرهای خصوصی یا دلالان خارجی بفروشند. این کار معمولاً در بازار سیاه و بدون مجوز رسمی انجام میشود.
- قاچاقچیان آثار باستانی: قاچاقچیان با استفاده از شبکههای غیرقانونی، آثار باستانی را از ایران به کشورهای دیگر منتقل میکنند. آنها اغلب این اشیاء را به خریداران بینالمللی که به دنبال آثار باستانی هستند، میفروشند.
- مؤسسات فرهنگی غیررسمی: برخی از مؤسسات فرهنگی خصوصی و غیررسمی ممکن است به دنبال خرید زیرخاکیها برای نمایش در مجموعههای خود باشند، اما این نوع خرید و فروشها اغلب بدون مجوز قانونی انجام میشود.
-
سرمایهگذاران غیرقانونی: برخی از افراد به خرید آثار باستانی به عنوان یک سرمایهگذاری نگاه میکنند، با این هدف که در آینده با افزایش ارزش آنها سود ببرند. این کار نیز معمولاً به صورت غیررسمی و در بازار سیاه انجام میشود.
بهترین راه فروش گنج در ایران چیست؟
فروش گنج یا آثار باستانی در ایران به دلیل قوانین سختگیرانه و محافظت از میراث فرهنگی به شدت کنترل شده و فروش غیرقانونی آن ممکن است عواقب جدی و حتی مجازاتهای سنگینی به دنبال داشته باشد. بنابراین بهترین راه قانونی برای فروش گنجها و آثار باستانی در ایران این است که از طریق مسیرهای قانونی و همکاری با سازمانهای مربوطه اقدام کنید. همواره به یاد داته باشید که خریدار واقعی زیرخاکی در آگهی های اینترنت و شبکه های مجازی یافت نمیشود. مراحل فروش قانونی در ایران شامل موارد زیر است:
1. گزارش به سازمان میراث فرهنگی
- در صورت کشف هر گونه گنج یا آثار باستانی، بهترین و قانونیترین راه این است که آن را به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران گزارش دهید. این سازمان مسئول حفاظت از میراث فرهنگی کشور است.
- با همکاری و اعلام رسمی به این سازمان، شما میتوانید از هرگونه مشکل قانونی جلوگیری کنید و در موارد خاص، ممکن است به کشفکننده پاداش یا مزایای قانونی تعلق گیرد.
2. ارزیابی قانونی آثار
- سازمان میراث فرهنگی پس از دریافت گزارش، تیمی از کارشناسان خود را برای ارزیابی و تعیین اصالت و ارزش آثار باستانی ارسال خواهد کرد. این تیم بررسی میکند که آیا اثر جزو میراث ملی است یا خیر.
3. دریافت مجوز فروش در صورت امکان
- در مواردی که اثر باستانی دارای ارزش فرهنگی یا تاریخی قابل توجه نباشد و جزو میراث ملی ثبت نشود، ممکن است تحت شرایط خاص و با اخذ مجوزهای قانونی امکان فروش وجود داشته باشد.
- معمولاً این نوع فروش از طریق حراجیهای رسمی یا همکاری با موزهها انجام میشود.
4. واگذاری به موزهها یا مؤسسات فرهنگی
- یکی از راههای قانونی فروش یا واگذاری آثار باستانی، همکاری با موزهها یا مؤسسات فرهنگی است. این مؤسسات ممکن است آثار باستانی را برای نمایش در مجموعههای خود خریداری کنند یا به عنوان بخش مهمی از تاریخ کشور از آنها نگهداری کنند.
5. پرهیز از بازار سیاه و قاچاق
- فروش غیرقانونی آثار باستانی در بازار سیاه نه تنها خطرات قانونی و قضایی جدی به همراه دارد، بلکه موجب از دست رفتن ارزش تاریخی و فرهنگی این آثار میشود. قاچاق آثار باستانی میتواند عواقب سنگینی برای شما و دیگر افراد درگیر داشته باشد.
6. اطلاع از قوانین کشور
- قبل از هرگونه اقدامی، حتماً با قوانین مربوط به آثار باستانی و میراث فرهنگی در ایران آشنا شوید. این قوانین به شدت سختگیرانه هستند و تخطی از آنها میتواند منجر به حبس و جریمههای سنگین شود.
آیا فروش گنج به دولت در ایران امکان دارد؟
بله، فروش یا واگذاری گنج و آثار باستانی به دولت در ایران امکانپذیر است، اما این کار باید از طریق مسیرهای قانونی و مطابق با قوانین حفاظت از میراث فرهنگی انجام شود. آثار باستانی و گنجها بهعنوان بخشی از میراث ملی کشور تحت حفاظت قانونی هستند و هرگونه خرید و فروش بدون مجوز غیرقانونی تلقی میشود. در سالهای اخیر قوانینی برای خرید زیرخاکی توسط میراث فرهنگی وضع شده است اما همچنان برای کاوشگران غیر شفاف هستند. باید ساز و کاری در این مورد شکل بگیرد تا تنها خریدار واقعی زیرخاکی را دولت قرار دهد و از هدر رفت سرمایه های این سرزمین جلوگیری شود.
مراحل واگذاری یا فروش قانونی گنج به دولت:
- گزارش کشف گنج:
- اولین قدم این است که کشف گنج یا آثار باستانی را به سازمان میراث فرهنگی اطلاع دهید. این سازمان مسئول بررسی و حفاظت از چنین آثار است.
- گزارش دادن به موقع به این سازمان از هرگونه مشکل قانونی جلوگیری میکند و به شما کمک میکند تا مسیر قانونی را دنبال کنید.
- ارزیابی کارشناسان میراث فرهنگی:
- پس از گزارش، تیمی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی آثار را بررسی و ارزیابی میکنند. آنها تعیین میکنند که آیا این اثر بهعنوان یک شیء باستانی مهم و ملی تلقی میشود یا خیر.
- در صورت تأیید کارشناسان، این آثار بهعنوان بخشی از میراث ملی ثبت میشوند و تحت حفاظت قانونی قرار میگیرند.
- احتمال پاداش یا مزایای قانونی:
- در برخی موارد، اگر شما گنج یا آثار باستانی را به دولت و سازمان میراث فرهنگی تحویل دهید، ممکن است پاداش یا مزایای قانونی به شما تعلق گیرد. این پاداشها معمولاً به عنوان تشویقی برای همکاری در حفظ میراث فرهنگی در نظر گرفته میشوند.
- دولت ممکن است پاداش مالی یا تقدیرنامههایی برای افراد یا گروههایی که در کشف و حفاظت از آثار باستانی نقش دارند، ارائه دهد.
- واگذاری یا فروش آثار:
- اگر آثار باستانی دارای ارزش تاریخی و فرهنگی مهمی باشند، دولت معمولاً به دنبال حفظ و نگهداری آنها خواهد بود. شما میتوانید این آثار را به دولت واگذار کنید.
- در موارد خاص، امکان خرید آثار باستانی توسط دولت یا موزههای دولتی وجود دارد، اما این موضوع نیازمند طی مراحل قانونی و اخذ مجوزهای لازم است.
-
ممنوعیت فروش به افراد یا بازارهای غیرقانونی:
- طبق قوانین ایران، فروش آثار باستانی به افراد یا در بازارهای غیرقانونی به شدت ممنوع است و مجازاتهای سنگینی برای آن در نظر گرفته شده است. بنابراین، بهترین و مطمئنترین راه این است که از طریق دولت و مسیرهای قانونی اقدام کنید.