مفهوم سنگ چین در دفینه یابی و گنج یابی
سنگ چین (Cairn) به سنگهایی گفته میشود که در ساخت و سازهای معماری به کار میروند و با در کنار هم قرار دادن آنها یک سازه را میساختند و برای محکم کردن آن از ملات های مختلف همچون ساروج استفاده میشده است. این سنگ از طیف گوناگونی از رنگها، بافتها و الگوهای مختلف برخوردار هستند و برای ساخت ستونها، پی ها و بسیاری از ساختار های مختلف به به کار میروند. سنگ چین در دفینه، به تودهای از سنگهای درشت که برای یادبود، نشانهگذاری و یا ساخت قبر و اتاقک چیده میشده است گفته میشود. در قدیم سنگچینها در بسیاری موارد بر روی یک گور چیده میشدهاند. در سراسر جهان میتوان سازه های مختلفی را دید که در ساخت آنها از سنگ چین استفاده شده است از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
دیوار چین: یکی از نمادهای بزرگ تاریخی چین که از سنگچینهای مختلف ساخته شده است.
- برج لندن: این برج تاریخی در لندن، انگلستان، از سنگچین ساخته شده و یکی از نمادهای مهم شهر محسوب میشود.
- پترا: این شهر باستانی در اردن که از سنگچینهای صخرهای سفید ساخته شده است و جزو جاذبههای تاریخی و گردشگری بسیار معروف است.
- آثار معماری ایتالیا: بسیاری از ساختمانها و آثار هنری در ایتالیا از جمله دومو، سیستین چاپل، و برج لئواناردو از سنگچین ساخته شدهاند.
-
آثار هنری آزتک: در منطقه مکزیک و آمریکای مرکزی، بسیاری از آثار هنری آزتک با استفاده از سنگچین ساخته شدهاند.
در کاربردهای غیر از باستانشناسی، واژه سنگچین میتواند به دیوارههای سنگی یا سنگفرش با سنگهای درشت هم اشاره داشته باشد.در قدیم رهگذران راههای دورافتاده عادت داشتند بر روی گردنهها و پیچها سنگچینهایی برای شناسایی راه درست کنند و رهگذران بعدی به نوبه خود به مرور سنگهایی را به این سنگچینها میافزودند. این کار بهویژه در مناطق مهآلود مانند اسکاتلند و ولز رواج زیادی داشت.در باستانشناسی، اگر مرزبندی با سنگ یا خاک، به شکل دایره و دور محوطهای به قطر حداکثر ۲۰ متر انجام شدهباشد به آن سنگچین حلقهای گفته میشود. محوطهای متشکل از مجموعهٔ سنگچینها نیز محوطهٔ سنگچین نام دارد.
سنگ چین به دلیل سختی و مقاومتش در برابر عوامل طبیعی مانند باران، باد و سایر عوامل جوی، برای ساخت قبرها انتخاب مناسبی بود. در برخی فرهنگها، سنگها به عنوان نمادهای معنوی و ابدیت شناخته میشدند. بنابراین، استفاده از سنگ چین برای ساخت قبرها نشان از ارتباط معنوی و ابدیت با فرد داخل آن قبر داشت.
سنگ چین زیر خاک
سنگ چین زیر خاک معمولا برای قبر به کار میرفته است. سنگ چین زیر خاک معمولا در عمق یک متری نمایان میشود و باید در حین کاوش تلاش کرد تا چارچوب و ساختار کلی آن را شناسایی کرد و با توجه به آن حفاری را ادامه داد. معمولا ارتفاع دیواره های سنگ چین قبر بیش از یک متر نیست و از سنگ های منطقه قرار گیری قبر استفاده میشده است مگر در موارد خیلی خاص مانند سنگ چین قبر سرداری که به جهت اهمیت فرد دفن شده سعی میشده است تا از سنگ هایی با کیفیت و رنگ بهتر و حتی با اشکال منظم تر استفاده شود. به جهت تفاوت فرهنگی سنگ چین عمودی نیز در مکان های مختلف دیده شده است که البته همه آنها قبر نبوده و به جهت نگهداری غلات نیز از انها استفاده میشده است. از دیگر کاربرد های سنگ چین عمودی در گذشته میتوان به محلی برای نگهداری ابزارالات اشاره کرد. سنگ چین هایی به شکل افقی نیز در سراسر ایران یافت شده اند و کاربردی غیر از موارد ذکر شده در بالا نداشته اند.
سنگ چین در عمق ۳متری زمین
یکی از مهمترین نشانه های رسیدن به دفینه مواجهه با سنگ چین در عمق 3 متری و به طور کلی در عمق های بالا است. سنگ چین در عمق 3 متری میتواند نشانه قبر یک شخص مهم باشد که به احتمال بسیار زیاد دارای بار است. سنگ چین های قرار گرفته در عمق بالا میتوانند قسمتی از ورودی یک اتاقک و یا راهرو باشند که با دنبال کردن مسیر آنها میتوان به نتایج خوبی رسید. نوع سنگ در این موارد بسیار مهم است و از سنگ های آهکی که مقاومت پایینی دارند استفاده نمیشود.سنگ هایی که دارای مقاومت کمتر و نرمی بیشتری هستند و قابلیت تراش خوردن دارند بیشتر برای سنگ چین قبر سرداری استفاده میشده اند. سنگ چین موجود در کوه باید از جنس سنگ های خود کوه باشد و اگر دارای سنگ های متفاوت است احتمال وجود ساختار زیر زمین از سنگ چین اتاقک و یا قبر سرداری بیشتر است. حتما از فلزیاب مناسب کاوش قبر استفاده کنید تا شانس موفقیت خود را افزایش داده و هزینه بیهوده برای قبر های فاقد بار نکنید.
قبرهای سنگ چین ساسانی
تا مدتها تصور کلی بر این بود که تدفین در زمان ساسانیان بیشتر براساس عرضه جسد در فضای باز بوده است، اما انجام مطالعات گسترده علمی نمایان ساخت که ساسانیان علاوه بر سنت قراردادن جسد در هوای باز، دیگر شیوههای تدفین ازجمله تدفینهای چالهای، خمرهای، خشتی و آجری و سنگچین را نیز به کار میبردند که این مسئله میتواند در ارتباط با وجود اجتماعات دینی در گستره امپراتوری ساسانی و شاید مرتبط با تقسیم طبقاتی جامعه در این دوران تفسیر شود.
در زمان ساسانیان برای دفن افراد به ندرت از سنگ چین استفاده میکردند که با توجه به مقام و موقعیت اجتماعی فرد متوفی اندازه و نوع سنگچین نیز متفاوت است. برخی از کاوشگران بر این باور هستند که از سنگچین فقط برای دفن افراد معمولی و یا افراد با موقعیت اجتماعی نه چندان بالا استفاده میشده است در حالی که این موضوع صحیح نیست و در مواردی قبرهای سرداری و یا گور پادشاهان نیز دارای چنین ساختاری بوده اند. در دوره ساسانی اغلب تدفین ها در دل کوهستان ها انجام میگرفته است و علت آن تآثیر دین بهی زرتشتی است. در این دین، جسد یا «نسو» می بایست از عناصر مقدس چون خاک، آب، آتش و گیاه دور بماند و به همین خاطر است که بیشتر تدفین های دوره ساسانی در کوهستان اطراف جای گرفته است. امروزه این تدفین ها به نام هایی چون گورخمره ای،گور حوض مانند، استودان، میل گور، گور خرسنگی، گور هاونی و دخمک مشهور شده اند. عواملی چون طبقات جامعه، میزان توانایی مالی افراد و مکان جغرافیایی بیشترین سهم را در چگونگی شکل گیری هر یک از این تدفین ها داشته است.
فردی که میمرد طی مراسمی خاص تدفین میشد. در مرحله نخست باید جسم او که با از دست دادن روح و جان، اهریمنی شده بود پاک میشد از این رو جسد بر فراز کوهها به نام دخمههای آفتاب که تعداد زیادی از آنها در استان فارس وجود دارد، گذاشته میشد تا گوشت آن توسط حیوانات و پرندگان از استخوان جدا شود و استخوان آفتاب بخورد و پاک شود و به نوعی روح انسان به سمت آفتاب برود سپس استخوان برای تدفین برده میشد. نوع تدفین مردم عادی بیشتر در دخمک، توده سنگی و گورهای هاونی بود.
سنگ چین در کوه
اگرچه بیشتر سنگچینهایی که یافت میشود در زمینهای مسطح و نیمه مسطح است اما دیده شدن سنگ چین در کوه نیز بسیار رایج است. کتهای که باید به آن توجه شود این است که هر سنگ چینی در کوهستان نشانه ی قبر و دفینه نمیباشد. بسیاری از این سنگچینها برای اهداف دیگری همچون ایجاد سرپناه برای چوپانان، ایجاد محلی برای ذخیره آب و غذا در مسیر چوپانان، شانههایی برای تعیین قلمرو اقوام کوچ نشین و … ساخته میشدند و به مرور زمان به زیر خاک رفته اند. اگر یک سنگچین در کوه دارای شکل دایرهای و یا مثلثی باشد به احتمال زیاد قبر نیست. از سنگچین در کوهستان برای پلمپ ورودی ارها نیز استفاده میشده است که در این صورت ارای ارزش کاوش میباشد. سنگ چین نیم دایره در کوه نشانه قبر نیست و محلی برای اسکان موقت بوده است و صرفا ارزش باستانی دارد. فقط در صورتی که سنگ چین نیم دایره بزرگ باشد ( دایره ای به شعاع حداقل 3 متر) احتمال وجود چند قبر را میتوان داد و بایستی در دایره را با فلزیاب تصویری اسکن کرد.
