تاریخ گور صخره (گور دخمه) و انواع آن
بنا بر تعریف علمی و باستان شناسی گور صخره نوعی معماری صخره‌ای میباشد و فضایی است که در صخره‌ها، کوه‌ها یا تپه‌ها برای خاکسپاری متوفیان ساخته می‌شده‌است. به این معماری های صخره ای گور دخمه نیز گفته می شود. باید توجه شود تا گور صخره با استودان آن اشتباه گرفته نشود. استودان‌ها در مقایسه با گوردخمه‌ها دارای ظاهر بسیار ساده‌تری بوده و ابعاد کوچکتری نیز دارند و در واقع حفره‌هایی هستند که برای نگهداری استخوان متوفیان در داخل صخره‌ها ایجاد می‌شدند و در مقابل گور دخمه‌ها یا گور صخره در اصل آرامگاه‌هایی بودند که در دل کوه و صخره کنده می‌شدند و شکل اتاقی دارند که یک یا چند قبر در داخل آنها تعبیه می‌شد.
درحال حاضر هنوز در برخی مناطق ایران، به‌ویژه در غرب، گور صخره ها برای خاکسپاری مرده‌گان استفاده می‌شود؛ مثلاً در خرم‌آباد برخی خانواده‌ها به‌جای ایجاد قبر تازه، مرده را در گوردخمه خانوادگی قرار می‌دهند که به آن لَحَک می‌گویند.
در حالت کلی گور صخره های ایران را می‌توان از لحاظ قدمت به سه دسته کلی گور صخره های دوره مادها، دوره هخامنشیان و دوره پس از هخامنشیان دسته‌بندی نمود.
گور صخره های یافت شده از دوران مادها اغلب دارای نقش‌برجسته و تزئینات معماری مانند ستون و نیم‌ستون بوده و بر اساس اهمیت فرد دفن شده و همچنین تاریخ ساخت، دارای نمای ورودی متفاوت هستند.
گوردخمه های هخامنشی برخلاف گوردخمه‌های مادها، شکلی یکسان داشته و طرحی از صلیب دارند. صاحبان گور صخره های هخامنشیان مشخص و معلوم است در حالی که گور صخره های دوران ماد را نمی‌توان به شخص خاصی منسوب نمود. تعداد قبور در گوردخمه های هخامنشی از دو قبر تا ۹ قبر متفاوت است.
گور دخمه های بعد از هخامنشیان هم به سبک گوردخمه های دوران هخامنشیان است با این تفاوت که دیگر تزیینات به آن شکل در این گور دخمه های دیده نمی شود. درباره ی گور دخمه ها باید بدانید که آنها را معمولا در ارتفاعات قرار می داده اند، طوری که گاهی برای رسیدن به آنها باید خطرهای زیادی می شده است و شخص به صورت آویزان قرار می گرفته تا خود را به آنجا برساند و در بسیاری از موارد هم نیاز به تجهیزات خاص مثل طناب بوده است.
گور صخره ها در دفینه یابی و گنج یابی
گور صخره ها همواره در طول تاریخ در مورد دستبرد و سرقت قرار گرفته اند. به همین دلیل اطلاعات زیادی در مورد اشیاء موجود در آنها در دسترس نیست. با اطمینان زیادی می توان گفت که گور صخره هایی که مربوط به اشخاص مهم و پادشاهان بوده اند همواره دارای مقدار قابل توجهی از اشیای گرانبها و قیمتی بوده اند. باور غلط که در بین کاوشگران رایج است این است که فکر می کنند هر گور دخمه ای دارای بار است. توجه داشته باشید که گوردخمه ها معمولاً روبروی یک منظره طبیعی ساخته می شدند و از آنجایی که هدف از ساخت آنها نشان دادن اهمیت و بزرگی شخص مدفون بوده است معمولاً روبروی یک جاده بزرگ و گذرگاهی مهم که محل عبور و مرور بوده است تعبیه می شده اند. جنس سنگ کوهی که گوردخمه در آن حفاری شده است باید یکپارچه و بدون رگه و درز و شکاف باشد.
بهترین دستگاه فلزیاب برای کاوش در گوردخمه‌ها دستگاه فلزیاب تصویری میباشد. با استفاده از این دستگاه ها می توانید دیواره‌های گوردخمه را اسکن کرده و در صورت وجود بار از آن آگاه شوید. ساختار انواع گوردخمه ها بر اساس دوره های مختلف تاریخی ، شکل ، موقعیت مکانی و آداب تدفین مرسوم آن دوره فرق می کند. در بسیاری از این گوردخمه ها با پلمپ های ساروجی مواجه می شوید. در پست های قبل در مورد ساروج و روش های از بین بردن آن صحبت کرده ایم که مطالعه آن به کاوشگران عزیز توصیه می شود.
باور بر این است که در یک محل بیش از یک گور صخره وجود دارد. معمولا توصیه می شود تا شعاع یک کیلومتری گور صخره یافت شده را به دقت بررسی کنید. از آنجایی که علاوه بر افراد مهم و شاخص افراد معمولی نیز در اطراف گور صخره های مهم دفن می شده اند شانس پیدا کردن قبور دارای بار بسیار بالاست.
