ساروج و کاربرد آن چیست ؟

ساروج یکی از ملاتهای سنتی ایران است که در دسته ملاتهای آبی می باشد. در نتیجه در محلهایی کاربرد داشته که با آب و رطوبت سر و کاردارد و بخاطر نفوذ ناپذیری بالای آن مورد توجه بسیار بوده است. با بررسی بناهای بجا مانده از ساروج و عمر بناهای ساروجی مشخص شده است که این مصالح با شرایط جوی ایران و حتی کل خاورمیانه سازگاری کامل داشته است، همچنین پس از انجام تحقیقات آزمایشگاهی برروی ساروج مشخص شد که با وجود مقدار مناسب آهک، خاک رس و خاکستر بادی به مقاومت مشخصی میل خواهد نمود و باقی ماندن مواد اضافی واکنش نیافته در داخل ملات (خاکستر بادی و خاک رس) تاثیر منفی چندانی درمقاومت فشاری نهایی ملات نخواهد داشت.

ملات ساروج بسیاردیرگیر می باشد و استفاده از افزودنی در ملات ساروج مقاومت اولیه ملات را تا چند برابر بالا می برد و به این ترتیب می توان در روزهای اولیه انتظار مقاومت بیشتری از ملات ساروج را داشت. با بررسی های انجام شده میتوان نتیجه گیری کرد که این ملات جایگزین مناسبی برای موارد استفاده سیمان که مقاومت پائین و نفوذ پذیری کم مد نظر است، مانند کانال های انتقال آب می باشد.

قدمت استفاده از ساروج در ایران

از کشورهای دیگری که ردپایی از ساروج در آن‌ها یافت شده، می‌توان به افغانستان، کشور پادشاهی عمان و کشور یمن اشاره کرد. ساروج یکی از مصالح قدیمی مصرف شده در ایران و بعضی کشورهای کنارهٔ خلیج فارس می‌باشد که تاریخ شروع کاربرد دقیق آن را نمی‌توان حدس زد، ولی نمونه‌هایی ۷۰۰ ساله از ساروج هم‌اکنون در نقاط مختلف ایران یافت می‌شوند.

روش ساخت ساروج

برای ساختن آن نخست خاک رس و آهک را به نسبت شش و چهار مخلوط می‌کنند و گلی سفت می‌سازند و دو روز آن را ورز می‌دهند. بعد، قسمتی از سرباره کوره‌های حمام را با مقداری مواد الیافی لوئی (گیاه) (تخم و پرزهای نوعی نی است) و گاهی تخم‌مرغ به آن اضافه می‌کنند و مخلوط تازه را با چوب‌هایی به قطر ده سانتی‌متر می‌کوبند تا به خوبی باهم عجین شوند.

روش های تشخیص ساروج

1- برای تشخیص این ترکیب می توانید از اره استفاده کنید بدین ترتیب که با اره سطح مورد نظر را خراش دهید اگر پودر شد آن ترکیب ساروج است.

2- ریختن ترکیبی از آب و بنزین بر روی سطح مورد نظر است بدین صورت که اگر سطح سیاه شد تشخیص شما صحیح است.

3- یک تکه از محل مورد نظر را جدا کرده و درون آب جوش بیندازید و ۱۰ دقیقه صبر کنید، در صورت جمع شدن چربی بر روی سطح آب آن ماده ساروج است.

4- یک راه ساده که البته  بستگی به نوع ساروج دارد این است که بر روی سطح مورد نظر سرکه ریخته و منتظر بمانید، در صورت جوشیدن، آن سطح ساروج است . جوهر نمک یک راه تشخیصی دیگر است فقط کافی است تکه ای از محل را جدا کرده و در ظرف حاوی جوهر نمک بریزید، اگر بعد از ده دقیقه شروع به جوشیدن کرد و پودر شد سطح مورد ساروج است.

5-  قسمتی از سطح مورد نظر را شکسته و به آن نگاه کنید، باید درون آن الیاف مختلف همانند موی، کاه ، علف و غیره باشد.

6- تفاوت رنگ با محیط اطراف یکی دیگر از راههای تشخیص اولیه است زیرا ساروج سخت دارای رنگ سفید شیری، نوع نیمه سخت دارای رنگ خاکستری و نوع  بسیار سخت دارای رنگ تیره است.

آیا وجود ساروج به معنای وجود دفینه است؟

بسیاری از مردم اعتقاد دارند که هر جا ساروج یافت می شود؛ یعنی گنجی آنجا نهفته است و از آن به عنوان نشانه ای برای گنج یابی استفاده میکنند در صورتی که این نظر کاملا اشتباه بوده و در گذشته ملات سیمان وجود نداشته است مردم برای ساخت بناهایی که به هر طریقی با آب در ارتباط بوده‌اند از ساروج استفاده می کردند. بناهایی مانند مانند پل ها ، آب انبار ، سد ، آبگیر و پی سازه های بلند. با همه این موارد در بسیاری از موارد دیده شده است که برای پلمپ دفینه موجود در غارها ، دفینه پل ها و … از ساروج استفاده میشده و از این جهت که در آن دوران محکم ترین ملات آبی رایج در ایران ساروج بوده است امری طبیعی است.

ساروج سفید نشانه چیست

انواع مختلفی از ساروج در نقاط مختلف ایران مشاهده شده است. ساروج استخوانی، ملاتی، سنگی، ارتجاعی، سیاه و سفید از انواع مختلف آن هستند. برخی بر این باورند که ساروج سیاه برای لایه گذاری دفینه و ساروج سفید برای پلمپ و مهر موم کردن سنگهای کمیاب بکار گرفته می شدند. به طوری که الماس یا سنگ های قیمتی را در نمد گذاشته و دور آن را با ساروج سفید به شکل تخم مرغی یا گرد درست میکردند.

روش های شیمیایی تخریب ساروج

استفاده از حلال ساروج

برای از بین بردن این ترکیب سرسخت که قابلیت انحلال خیلی کمی در آب دارد می توان از کلروفرم، سولفورکربن، تتراکلریدکربن، ترکیبات آروماتیک، اولفین‌ها، نفتن‌ها و متان‌ها استفاده کرد.

تخریب با استفاده از کتراک

از کتراک برای تخریب سنگ، بتن و انواع ملات استفاده می شود. برای استفاده از کتراک شما باید ابتدا بروی کار تعدادی حفره ایجاد کنید سپس کتراک را با آب مخلوط کرده و داخل آن ها بریزید. کتراک با افزایش انبساط از داخل به دیواره چال ها فشار وارد کرده و باعث تخریب می شود. به صورت کلی مواد منبسط شونده به عنوان دشمن ساروج ذکر شده و می توانند این ماده را تخریب کنند. این مواد در ترکیب با آب سرد طی زمان کوتاهی منبسط شده حتی سنگ ها را تخریب می کنند. قابلیت انبساط کتراک به حدی است که می توانند فشاری معادل  Kg/Cm 2500 و یا Mpa 5 بر دیواره های محل مورد کاربرد وارد نمایند. این میزان فشار به راحتی بلوک های سنگی یا سیمان را بدون ایجاد آلودگی صوتی و زیست محیطی تخریب می کند. برای آماده سازی کتراک به طور معمول میزان ۲.۵ کیلوگرم کتراک با ۱ لیتر آب مخلوط می شود.

تخریب با استفاده از بلک پاور

بلک پاور پودر غیر انفجاری می باشد که با انبساط خیلی سریع باعث شکستن سنگ، بتن و انواع ملات ساروج می شود. این ماده خطری ندارد و افراد آماتور نیز می توانند از آن استفاده کنند. روش استفاده از آن کاملا مشابه کتراک میباشد. تعداد، عمق و فاصله چال ها باید طبق شرایط کار بطور اصولی زده شود تا بتوانید از این ماده نتیجه عالی بگیرید. این ماده هیچگونه انفجاری ندارد و در فضای باز و در هنگام نگهداری و جابجایی خطری ندارد و با قدرت بسیار زیاد، اجرای آسان و هزینه کم توانسته جایگزین مواد تخریب کننده انفجاری در پروژه مختلف شود.

قطر و طول مته برای بلک پاور و کتراک

ترجیحا قطر مته بالای 20 میلیمتر و طول مته بالای 50 سانتیمتر باشد. فاصله بین سوراخ ها باید بین 20 تا 40 سانتی متر باشد. هر چقدر طول و قطر مته بیشتر باشد نتیجه کار بهتر است و با حفر سوراخ کمتر و در زمانی سریع تر کار انجام می شود. ابتدا مواد و کابل فعال کننده را در منزل یا محل کار داخل روزنامه یا کاغذ بپیچید و بصورت لوله ای (سوسیسی) هماند دینامیت اماده کنید . بلک پاور لوله شده را داخل سوراخ قرار می دهید و به آرامی می کوبید تا فشرده شود. سپس بروی مواد شن و ماسه ریخته و به محکمی می کوبید تا سوراخ کاملا پلمپ شود.

سپس سیم برق معمولی را به صورت سری به سیم های بلک پاور که از سوراخ ها خارج شده وصل کنید و همه سیم ها را به یک سیم اصلی وصل کرده و به پریز برق بزنید. برق مورد نیاز برای این کار را از باتری موتور، ماشین یا موتور برق می توانید تامین کنید. توجه داشته باشید که اگر مواد رطوبت دارد بگذارید ابتدا کاملا خشک شوند و اگر داخل سوراخ هایی که حفر کرده اید رطوبت است، مواد را داخل کیسه پلاستیکی قرار دهید.

استفاده از اسید پانچر (اسید ضد بتن)

این اسید برای کارهایی با قطر زیاد کاربرد ندارد و بیشتر برای تخریب های سطحی استفاده می شود. به طور مثال در مکان هایی که بتن به صورت پسماند خشک شده (مانند مخازن میکسر و جاهایی که بنایی به صورت گسترده انجام شده و بتن های اضافه به صورت سطحی جایی ریخته شده) میتوان با اسید پانچر آنرا شستشو داد. پس این اسید برای تخریب ساروج هایی که قطر زیادی ندارند به کار میرود.

خرد کردن ساروج به روش های فیزیکی

روش دیگر از بین بردن این ترکیب، خردن کردن آن است که در انواع ساروج ها متفاوت است. همیشه اگر با ساختاری مواجه شدید که ترکیبات آنرا نمی شناختید باید بر اساس جهت شکل گیری آن بفهمید از کدام قسمت شروع به تخریب کنید. بدین ترتیب سخت ترین ملات ایرانی نیز قابلیت تخریب خواهد داشت. با استفاده از ماشین خردکن قدرتمند و کارآمدی که با فشار هیدرولیکی که توسط یک موتور بوجود می آید مانند چکش های برقی، کمپرسور برقی و بادی و پیکور میتوانید آن را از بین ببرید.

نعل و فارس که به آن فارس و گُوِه نیز می‌گویند وسیله‌ای است که از آن برای شکستن و برش سنگ‌ها استفاده میشود. انواع مختلفی از آن در گذشته‌های دور و از زمان مصر باستان استفاده می‌شده و یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین روش‌های شکستن ساروج و سنگ بوده است. فارس و گوه معمولا قادر است سنگ‌هایی با طول 4 الی 6 برابر طول گوه شکاف دهد. به عنوان مثال اگر گوه‌‌ 10 سانتی‌متر طول داشته باشد، بهتر است سنگی را برای برش انتخاب کنیم که طول یا ضخامت آن بین 40 تا 60 سانتی‌متر باشد. معمولا فارس و گوه‌ها باید در فاصله 10 الی 15 سانتی‌متر از هم دیگر بر روی سطح سنگی که حفره‌ها بر روی آن ایجاد شده‌اند قرار بگیرند. در حین حفاری‌، مته را عمودی و ثابت نگه دارید و مطمئن شوید که هر سوراخ در امتداد نقطه مشخص شده بر روی سطح حفر شده است. حداقل 10.5 سانتی‌متر بیشتر از طول گوه سوراخ را حفر کنید.

فارس و نعل را به درستی در هر حفره قرار دهید و بررسی کنید که دو سوم گوه از سطح حفره بالاتر باشد. سپس اطمینان حاصل کنید که دو پر فارس و گوه عمود بر سوراخ قرار گرفته‌اند. از یک چکش سبک استفاده کرده و ضربه‌های متوالی و محکم را بر فارس و نعل بکوبید؛ تا فشاری تدریجی و یکنواخت را در کل ردیف ها ایجاد کنید و این کار را تا شکستن سنگ ادامه دهید.

آدرس دفاتر مرکزی فلزیاب IKPV :

تهران– خیابان کارگر شمالی- روبروی شیرینی هانیبال -ساختمان سامان-طبقه شش-واحد پنجم

شیراز– دینکان-جنب کوچه 21 شهید دینکانی

شماره تماس: 09917579030