سنسور میراث فرهنگی و نقش آن

بسیاری از کاوشگران معتقد هستند که سازمان میراث فرهنگی با قرار دادن سنسور های ثبت لرزش و یا سنسور های دمایی و صوتی در اماکن تاریخی و سایت های باستانی از شروع کاوش در این اماکن با خبر شده و بلافاصله اقدام به دستگیری کاوشگران غیر مجاز میکند. صحت این موضوع همیشه مورد شک افراد آگاه و مطلع بوده است. ایران کشوری باستانی است که دارای هزاران مکان تاریخی است و قرار دادن سنسور های لرزه نگاری در انها مستلزم هزینه های بسیار سنگینی است. این سنسور ها دارای قیمت های چند هزار دلاری هستند و بیشتر برای کارهای علمی به کار میروند. مدل های ارزان قیمت توانایی دریافت ارتعاشات از دور را ندارند و برای فواصل نهایتا چند متری مناسب هستند. تا به حال هیچ مورد اثبات شده ای از استفاده از سنسور ها گزارش نشده است. پس نحوه از کار انداختن سنسور میراث فرهنگی اصولا محلی از اعراب ندارد.

این موضوع در مورد سنسور جی پی اس موجود در دستگاه های فلزیاب نیز صدق میکند. نگرانی اصلی خریداران این است که دستگاه های فلزیاب دارای جی پی اس اطلاعات محل کاوش را برای نهادهای امنیتی بفرستند. ارائه این دلیل برای وجود جی چی اس در فلزیاب کاملا غلط است و جز یک شایعه از سوی کلاهبرداران و شیادان عرصه فروش فلزیاب چیزی نیست و با گفتن این جمله که “دستگاههای شرکت X دارای جی پس اس است و اطلاعات را برای سپاه یا پلیس ارسال میکند” فقط سعی در تخریب رقیب خود و فروش دستگاههای تقلبی خود دارند. اگر مشتاق دانستن دلایل وجود جی پی اس در دستگاه فلزیاب هستید، پست مربوطه را مطالعه بفرمایید.

زلزله نگار (Seismograph) یا لرزه نگار دستگاهی است که به ارتعاشات حساس است و ارتعاشات  ناشی از زلزله ، انفجار، حفر زمین یا هر پدیده دیگری در زمین را ثبت می کند. لرزه نگار در واقع دستگاهی برای اندازه گیری حرکت زمین است و از یک سنسور تشخیص ارتعاش به نام لرزه سنج ، همراه با یک سیستم ضبط برای نمایش ارتعاشات تشکیل شده است. اما این دستگاه ها توانایی ثبت لرزه های کوچک حاصل از حفاری زمین را ندارند حتی اگر در شعاع 500 متری محل کاوش قرار داشته باشند.

بیشتر کاوشگران در اثر سهل انگاری و یا گزارشات مردمی لو رفته و با نیروهای انتظامی مواجه میشوند و ربطی به استفاده از سنسور ندارد و این موضوع فقط شایعه ای قدیمی است! حفاری های غیر علمی و غیر مجاز سبب تخریب بسیاری از سایت های باستانی میشوند. بهترین حالت این است که دولت و سازمان میراث فرهنگی با قانون مند کردن دفینه یابی جلو خروج میراث تاریخی ایرانیان را گرفته و افراد مختلف با گذراندن دوره‌های عمومی و خصوصی تحت نظارت سازمان فنی و حرفه‌ای ضمن اخذ مجوز جهت کشف و استخراج اشیا، متعهد به تحویل آن به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شوند و در قبال زحمت خود برابر قیمت روز آن درصدی را دریافت کنند. این کار مزایای بیشماری دارد و فقط با تسهیل مراحل دریافت مجوز حفاری از میراث فرهنگی میتوان تا حد زیادی جلو خسارات ناشی از حفاری های غیر مجاز را گرفت. در سال های اخیر تلاش هایی برای قانونی کردن کاوش توسط اشخاص حقیقی صورت گرفته است که تا کنون نتیجه ای در بر نداشته و تا زمان نگارش این مقاله هیچگونه مجوز حفاری از سوی سازمان میراث فرهنگی برای اشخاص حقیقی صادر نمیشود.

پژوهشگاه میراث فرهنگی تنها نهادی در کشور است که می‌تواند مجوز حفاری پروژه‌های عمرانی را صادر کند. اصولا دو نوع حفاری داریم، حفاری علمی و حفاری تجاری(مانند دفینه یابی و گنج یابی) که حفاری تجاری در حال حاضر کلا ممنوع است و هیچ گونه مجوزی برای آن صادر نمی شود و حفاری علمی هم فقط به مراکز دانشگاهی و مراکز علمی باستان شناسی آن هم با شرایط بسیار خاص و تحت نظارت شدید دولت داده میشود و به صورت بسیار محدود.